اطلاعات مربوط به سرطان مغز
سرطان مغز چیست؟
مغز و ریسمان نخاعی، سیستم عصبی مرکزی را تشکیل می دهند. تومورهایی که از بافت مغز سرچشمه می گیرند، تومورهای اولیه مغز نامیده می شوند. هنگامی که سرطان در جای دیگری از بدن بوجود می آید و به سمت مغز گسترش می یابد، به عنوان یک تومور ثانویه مغز نامیده می شود.
انستیتوی ملی سرطان در آمریکا گزارش می دهد که هرساله در این کشور، بیش از 17000 سرطان ثانویه مغز شناسایی می شود. درحالی که تومورهای مغزی می تواند در هر سنی بوجود آید، مطالعات نشان می دهد که این تومورها بیشتر در کودکان کوچک تر از هشت سال و افراد بزرگسال بالای سن 70 سال دیده می شود.
انواع سرطان مغز چیست؟
تومورهای اولیه مغز بر حسب نوع بافتی که تومور ابتدا در آن بوجود می آید، دسته بندی می شوند. متداول ترین تومورهای مغزی، gliomas نامیده می شوند که از بافت glial (حامی) سرچشمه می گیرند.
انواع گوناگونی از gliomas وجود دارد که شامل موارد زیر است:
Astrocytomas از یاخته های کوچک ستاره ای شکلی که astrocytes نامیده می شوند، بوجود می آید. این مورد ممکنست در هر جایی از مغز و یا ریسمان نخاعی سر بلند کند. در بزرگسالان، astrocytomas اغلب در مخ رخ می دهد که بزرگ ترین بخش مغز است. مخ، بیشتر بخش بالائی کاسه سر را پر می کند و از اطلاعات حسی استفاده می کند تا به ما بگوید که در اطرافمان چه می گذرد و به بدن ما بگوید که چگونه واکنش نشان دهد. نیمکره چپ، ماهیچه های سمت راست بدن را کنترل می کند در حالی که نیمکره راست، ماهیچه های سمت چپ بدن را کنترل می کند. مخ همچنین گفتار و احساسات و نیز مطالعه کردن، فکر کردن و یاد گیری را کنترل می کند.
Glioblastomas (که glioblastoma multiforme یا astrocytoma درجه 4 نیز نامیده می شود)، astrocytomas بدخیم است که رشد می کند و به گونه ای تهاجمی گسترش می یابد. glioblastomas اغلب در افراد بزرگسال بین 45 و 70 ساله دیده می شود.
gliomas ساقه مغز در ساقه مغز پدید می آید، ساقه مغز بسیاری از وظائف مانند دمای بدن، فشار خون، تنفس، گرسنگی و تشنگی را کنترل می کند. ساقه مغز بوسیله ریسمان نخاعی به مغز متصل است. ممکنست که تومورهای واقع در این منطقه، به سختی قابل درمان باشند. بیشتر موارد gliomas ساقه مغز، astrocytomas بالائی دارند.
Ependymomas معمولا در لایه حفره مغز و یا در فضاهایی در مغز در اطراف ریسمان نخاعی اتفاق می افتد. اگرچه ependymomas می تواند در هر سنی بوجود آید ولی این تومورها اغلب در کودکان و نوجوانان دیده می شود.
Oligodendrogliomas در یاخته هایی بوجود می آید که myelin تولید می کنند، یک پوشش چربی که از عصب ها در مغز و ریسمان نخاعی حفاظت می کند. این تومورها خیلی کمیاب هستند و معمولا در مخ پدید می آیند، رشد کندی دارند و معمولا در بافت پیرامونی مغز گسترش نمی یابند و معمولا در هر سنی دیده می شود.
دیگر تومورهای مغزی
انواع دیگری از تومورهای مغزی وجود دارد که در بافت glial شروع نمی شود، این تومورها عبارتند از:
Meningiomas از meninges (پرده های مغز) رشد می کنند که سه غشاء نازکی هستند که مغز و ریسمان نخاعی را دربرگرفته است. این تومورها معمولا خوش خیم هستند. چون این تومورها گرایش به این دارند که خیلی آهسته رشد کنند، ممکنست مغز بتواند وجود آنها را تحمل کند. Meningiomas پیش از آنکه نشانه هایی داشته باشد، اغلب رشد خیلی زیادی دارد. این تومورها اغلب در بین زنان 30 تا 50 ساله دیده می شود.
Craniopharyngiomas در منطقه ای از مغز نزدیک به غده هیپوفیز پدید می آید (غده ترشح اصلی که هورمون هایی تولید می کند که دیگر غدد و نیز بسیاری از اعمال بدن به ویژه رشد را کنترل می کند) و نزدیک به هیپوتالاموس است. این تومورها معمولا خوش خیم هستند. اما گاهی به عنوان بد خیم درنطر گرفته می شوند چون ممکنست فشار و یا خسارتی به هیپوتالاموس وارد کند و اعمال حیاتی را تحت تاثیر قرار دهد (از قبیل دمای بدن، گرسنگی و تشنگی). این تومورها اغلب در کودکان و نوجوانان و یا بزرگسالان بالای 50 سال دیده می شود.
تومورهای یاخته تولید مثل از یاخته های جنسی (تخمک یا اسپرم) پدید می آید که به عنوان یاخته های تولید مثل هم شناخته می شوند. متداول ترین نوع از یاخته های تولید مثل در مغز، germinoma است. جدا از مغز، germinoma ها می توانند در تخمدان ها، testicle ها، سینه و شکم شکل بگیرند. بیشتر تومورهای یاخته های تولید مثل، در کودکان دیده می شود.
تومورهای منطقه pineal در داخل غده pineal و یا اطراف آن پدید می آید، عضو کوچکی که در مرکز مغز قرار دارد. غده pineal، melatonin تولید می کند، هورمونی که نقش مهمی در سیکل خواب و بیداری ایفاء می کند. این تومورها می توانند رشد کمی داشته باشند (pineocytoma) و یا رشدی سریع داشته باشند (pineoblastoma). چون دسترسی به منطقه pineal خیلی مشکل است، برداشتن این تومورها اغلب سخت است.
Medulloblastoma ها تومورهای مغزی با رشد سریع هستند که از نورون های مخچه در قسمت عقبی بالای مغز پدید می آیند. این تومورها معمولا در کودکان و یا جوانان یافت می شود.
احتمال ابتلاء به سرطان مغز
مفهوم سرطان مغز اولیه
رشد غیرعادی شکل بندی یاخته ها در مغز، ضرورتا دلالت بر تشخیص سرطان مغز ندارد. مثلا بیش از 90 درصد از meningiomas (دومین تومور شایع)، تومورهای خوش خیم (غیر سرطانی) هستند. تومورهای مغزی یا خوش خیم هستند یا بدخیم (سرطانی). تومورهای مغزی خوش خیم، به دیگر بخش های بدن گسترش نمی یابند اما ممکنست همچنان سبب مشکلاتی شوند که نیاز به درمان داشته باشد.
سرطان های اولیه معمولا با منطقه منشاء آن نام گذاری می شوند. سرطان اولیه مغز، از مغز سرچشمه می گیرد. فقط در درصد کمی از تومورهای بدخیم در مغز شکل می گیرند. سرطانی که از جای دیگری گسترش یافته است، به عنوان سرطان ثانویه مغز درنظرگرفته می شود.
انواع گوناگونی از تومورهای مغزی وجود دارد که برحسب یاخته یا بافتی که بر آن اثر می گذارند، طبقه بندی می شوند. مثلا یک نوع سرطان مغز که meningiomas نامیده می شود، در درون meninge ها پدید می آید که غشائی است که مغز و سیستم عصبی مرکزی را دربرمی گیرد.
مفهوم عوامل احتمال ابتلاء به سرطان مغز
احتمال ایجاد سرطان اولیه مغز، خیلی کم است. انجمن سرطان آمریکا برآورد می کند که ریسک ابتلاء در کل عمر شخص، کمتر از یک درصد می باشد و هیچ مورد تکی و یا عامل ابتلاء مستقیم برای ایجاد سرطان مغز وجود ندارد.
پزشکان به ویژه آنها فهمیده اند که برخی از محیط های صنعتی ممکنست احتمال پدیدار شدن سرطان را افزایش دهند. اما هیچ مدرک خاصی در این زمینه وجود ندارد. نمی توانید از عوامل ابتلاء برای پیش بینی این موضوع استفاده کنید که آیا شما یک بیماری خواهید گرفت یا نه؛ یک عامل احتمال ابتلاء، فقط شانس های بوجود آمدن بیماری را بیشتر می کند.
عوامل احتمال ابتلاء به سرطان مغز
توجه: هرچیزی که احتمال بیمار شدن شما را افزایش می دهد، عامل احتمال ابتلاء نامیده می شود. داشتن یک عامل احتمال ابتلاء، به معنی این نیست که شما سرطان خواهید گرفت و نداشتن عامل ابتلاء به این معنی نیست که شما سرطان نخواهید گرفت. اگر فکر می کنید که ممکنست در خطر ابتلاء باشید، باید موضوع را با پزشک خودتان درمیان بگذارید.
آیا سن مهم است؟
در کل، فراوانی سرطان مغز با سن افزایش می یابد، موارد بیشتری در افراد 65 ساله و بالاتر دیده شده است. اما به هنگام توجه به انواع خاص تومورهای مغزی، عامل سن، وابستگی به نوع یاخته یا موقعیت تومور را تغییر خواهد داد.
بزرگسالان خطر بسیار کمی برای ابتلاء به medulloblastomas دارند. سرطان مقدمتا در کودکان بوجود می آید. به عبارت دیگر، gliomas (تومورهایی که از یاخته های gliomas نشات گرفته است)، بیشتر در بین بزرگسالان رایج است. شیوع meningiomas و craniopharyngiomas ، بیشتر در بزرگسالان بالای 50 سال تکرار می شود. اما دوباره، این تومورها ممکنست در هر سنی رخ دهد.
ارزیابی عوامل احتمال ابتلاء به سرطان مغز
سرطان اولیه مغز خیلی نادر است. این مهم است که به خاطر داشته باشید یک عامل احتمال ابتلاء، احتمال بوجود آمدن سرطان مغز را در کل طول عمر شخص، تحت تاثیر قرار می دهد، ممکنست شما بخواهید مطرح کنید که این برای تشخیص پزشک شما از بابت ریسک فردی شما برای ابتلاء به سرطان مغز، چه معنایی دارد؟ یا اگر شما در صنعت خاصی کار کرده اید، به گونه ای که مثلا با مواد شیمایی سرطان زا سروکار داشته اید، شما و پزشکتان می توانید به کمک هم، برای بررسی احتمال ابتلاء بالقوه این موضوع، همکاری کنید.
نشانه های سرطان مغز
چون تومور مغزی را نمی توان مانند تومورهای دیگر نقاط بدن حس کرد، نشانه های این بیماری، کلیدی برای شناسایی سرطان مغز بشمار می آیند. آگاهی ما از بدنمان، این الگو را می دهد که چگونه می توانیم این مهم را حس کنیم. مثلا آغاز سردرد ها و حملات صرع مانند، به گونه ای همیشگی و شدید، ممکنست دلالت بر برخی دلایل داخلی داشته باشد. وقتی ما نشانه ها را شناسایی کرده باشیم، می توانیم موارد بالقوه را کشف کنیم.
نشانه هایی از یک سرطان مغز، ممکنست شبیه به مواردی باشد که با یک زخم یا دیگر موارد غیر مرتبط ایجاد می شود. مثلا فشار تومور بر روی مغز، ممکنست کارکردهای معینی از قبیل بینایی، گفتار و دیگر عملکردهای محرک را تحت تاثیر قرار دهد.
نشانه ها بستگی به اندازه و موقعیت تومور دارد. ممکنست مشکلات دید، ناشی از یک تومور در نزدیک عصب بینایی باشد. ممکنست یک تومور در بخش جلویی مغز، توانایی تمرکز و فکر کردن را تحت تاثیر قرار دهد. یا به مانند مورد رشد تومورها در غده هیپوفیز، نشانه ای وجود نداشته باشد.
نشانه های ممکن برای سرطان مغز
نشانه ها، علائمی برای جستجوی شواهد پزشکی می باشند اما ضرورتا دلالت بر سرطان مغز ندارند. یک سرطان مغز، ممکنست برخی نشانه های فیزیکی کلی را از قبیل موارد زیر سبب شود:
سیستم های ظریف بیشتری وجود دارند که ممکنست حس کلی حالت خوشی را تحت تاثیر قرار دهند:
توجه: این نشانه ها ممکنست به برخی از شرایط به جز سرطان نسبت داده شوند، مانند یک عفونت و یا دیگر بیماری ها. مشورت با یک متخصص برای تشخیص دقیق، اهمیت بسزایی دارد.